Oğuzların Bayındır boyu'ndan olan Akkoyunlu Türkmenleri, 13. yüzyıl sonlarında Horasan'dan Azerbaycan'a gelmiş bir aşiret olup, 14. yüzyılda Azerbaycan, Harput, Palu, Diyarbakır yöresini yurt edindiler ve devlet kurmadan önce de bölgede etkili oldular. 1340'tan sonra Tur Ali Bey'in önderliğinde Anadolu, Suriye ve Irak içlerine akınlar düzenlediler.

Akkoyunlu hükümdarı

1398'de Kadı Burhaneddin'i yenerek öldüren Akkoyunlu Hükumdarı Kara Yülük Osman Bey, daha sonra Memlûk sultanının hizmetine girdi.

Sivas ve çevresini egemenliğinde bulunduran Kadı Burhanettin Ahmet, Kara Osman Bey'le yaptığı savaşta öldürüldü. Sivaslıların çağrısı üzerine Osmanlı üzerine gelen Akkoyunlu hükümdarını mağlûp eden Osmanlılar, tüm Sivas çevresini gönüllü olarak teslim aldı.

Timur, Malatya, Sivas seferine çıktı. Akkoyunlular'ın rehberliğinde bu şehirleri ele geçirdi ve katliam yaptı.

Akkoyunlular, 1400'de Timur'un Anadolu'ya girişine destek verdi ve bu hizmetine karşılık Malatya'yı aldı.

Timur'un kendisine hizmet eden Akkoyunlularla birlikte beraberce işlediği "Sivas Katliamı üzerine, Timur'un himayesindeki Erzincan'a yürüyen Yıldırım Bayezid, Erzincan beyliğini tekrar ele geçirdi ve Kemah Kalesi'ni geri aldı.

Akkoyunlular, 1402'de Ankara Savaşı'ndaki desteğine karşılık da Diyarbakır bölgesini aldı.

Akkoyunlu Osman Bey, 1403'te de Diyarbakır'da hükümdarlığını ilan etti.

Karakoyunlu Kara Yusuf, Akkoyunlu Celayirli Ahmet'i yendi. Celayirli Ahmet idam edildi.

Akkoyunlu Osman Bey 1435'te Karakoyunlular'a karşı savaşırken öldü.

Akkoyunlu hükümdarı

Ali ile Hamza arasındaki mücadele dönemi

Akkoyunlu hükümdarı

Akkoyunlu hükümdarı

Akkoyunlu Uzun Hasan, Karakoyunlu Devletini ortadan kaldırdı. Cihan Şah'ın ölümüyle Karakoyunlular yıkıldı ve toprakları Akkoyunlular'ın eline geçti.

Kıreli Muharebesinde Akkoyunlular'a karşı zafer elde edildi. Anadolu Beylerbeyi Koca Davud Paşa ve Fatih Sultan Mehmed'in oğlu Karaman Beylerbeyi Mustafa Çelebi komutasındaki Osmanlı ordusu, Akkoyunlu Padişahı Uzun Hasan'ın yeğeni Mirza Yusuf Şah ve Karaman Beyleri Pîr Ahmed ve Kasım komutasındaki Akkoyunlu-Karaman ordusunu 19 Ağustos 1472 tarihinde Beyşehir Gölü yakınlarındaki Kıreli'de mağlup etti. Osmanlı ordusu, Yusufça Mirza'yı esir aldı.

1472-73 Savaşının sonu

• 1401-1402 de Yıldırım Beyazıt'ın Timur'a karşı tuzağa düşmesine... Osmanlı Devleti'nin "Ankara Savaşı"nda mağlub olmasına... ve Beyazit'in işkence altında öldürülerek şehit edilmesine hizmet eden...
• 1471'de Kıreli Savaşında Osmanlıya mağlub olarak esirler veren...
Bu kez de...
• Venediklilerle yaptığı antlaşmaya güvenen AKKOYUNLU'ların Hükümdarı Uzun Hasan, yeğeni Yusufça Mirza komutasındaki askerleriyle Karamanoğlu topraklarını eski sahiplerine geri vermek amacıyla Fatih Sultan Mehmet hükümranlığındaki Osmanlı Devletine saldırdı.
• Akkoyunluların ana amacı, Osmanlı Devletini ortadan kaldırmaktı.
• Akkoyunlular'ın ittifak yaptığı Venedik, Papalık ve Rodos şövalyelerinin gemilerinden oluşan bir donanma... Antalya, İzmir ve Midilli limanlarına saldırarak, her tarafı yakıp yıktılar.
11 Ağustos 1473 günü Otlukbeli Savaşı yapıldı.
• Anadolu'da Türk birliğine tehdit oluşturan Akkoyunlular mağlub edildi ve Akkoyunlular kontrol altına alındı.
• Akkoyunluların ittifak kurduğu Venediklilerin oluşturduğu Haçlı birliklerine de büyük darbe vurulmuş oldu.

Akkoyunlu tehdidinin ortadan kaldırılmasından sonra Karamanoğulları'nın elinde kalan dağlık bölgeler, Niğde ve Develi yöresiyle İçel sahillerine yönelik Osmanlı seferi 1474'te başarıyla sonuçlandı ve Karamanoğulları Beyliği tam anlamıyla kontrol altına alındı.

Akkoyunlu hükümdarı

Akkoyunlu hükümdarı

Akkoyunlu hükümdarı

Akkoyunlu hükümdarı

Murad, Elvend Mirza ve Muhammed arasındaki mücadele dönemi

Akkoyunlu hükümdarı

Akkoyunlu hükümdarı

Akkoyunlu hükümdarı

1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça "Modern İran Tarihi"nin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biridir.

Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, tarihte ilk kez Şiî Onikiciliğini resmî mezhep olarak kabul etmiştir.

Safevi Devleti'nin kuruluşuna destek veren Türkmen boyları şunlardır; Şamlı, Afşar, Kaçar, Çağırganlı, Karamustafaoğlu, Tekeli, Beğdili, Humuslu, Ustaclu, Dulkadirlu, Varsaklar.

İsmail Safevi, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın torunu olan Akkoyunlu Emiri Elvend Mirza'yı Şarur (Nahçıvan) yakınlarında yendikden sonra 1501 yılının Temmuz ayında Tebriz'de kendisini Şah ilan etti. I.Tahmasb, bütün Azerbaycan'ı imparatorluğa dahil edince Azerbaycan Türkleri Safevî ordusunun esas nüvesini teşkil etmiştir.

Bundan sonra İran'ının tamamını ele geçirerek, Mayıs 1502'de resmen Safevî Şahı olan I.İsmail sonraki 250 yılda Orta Doğu'ya büyük etki yapacak bir Şiî devletinin temelini atmıştır.

Akkoyunlu hükümdarı

Azerbaycan yani ''odlar/ateş ülkesi'' tıpkı Anadolu gibi çok eski devirlerden itibaren Türk akınlarına sahne olmuş ancak, bölgenin Türkleşmesi 11.nci yüzyıldaki Selçuklu çağı Oğuz-Türkmen yerleşmeleriyle gerçekleşmiştir.

Moğol ve Timur idaresinden sonra bölgede Karakoyunlu ve Akkoyunlular Türkmenleri hâkimiyet kurmuştur. Daha sonra kurulan Safevi Devleti ile Osmanlılar arasında sürekli mücadelelere sahne olan Azerbaycan, Nadir Şah'ın ölümünden sonra (1747) küçük hanlıklara bölünmüştür. Bölgede güçlenen Ruslar, önce Azerbaycan'ın iç işlerine karışmaya başladılar. Ardından Kuzey Azerbaycan'da yarım asır kadar birbirleri ile mücadele eden hanlıkları, birebir hâkimiyetlerine almışlardır. Böylece 1805'de Gence Hanlığı ( Ziyadoğulları), 1806'da Kuba ve Bakü Hanlıkları, 1815'te Şeki Hanlığı (Hacı Çelebi oğulları) ve 1822'de Karabağ Hanlığı (Cevanşir Beyleri) Ruslar tarafından ele geçirildi.

Rus ilerleyişi karşısında harekete geçen, İranlılar, Ruslara peşpeşe yenilerek Gülistan ve ardından 1828 Türkmençay Andlaşması'nı imzalamak zorunda kaldılar. Bu anlaşmayla Azerbaycan, Aras sınır olmak üzere kuzey ve güney diye fiilen bölünmüş, Kuzey Azerbaycan'ı Ruslar işgal ederken, Güney Azerbaycan İran'da kalmıştır. Güney Azerbaycan'da Hoy ve Tebriz'de Dünbüllü Hanları, Erdebil'de Şeyhler gibi hanlıklar hüküm sürdüler.

Bolşevik İhtilâli üzerine Rus ordularının Kafkaslardan çekilmesi ardından Azerbaycan Türkleri, 28 Mayıs 1918'de bağımsızlıklarını ilân ettiler. Bunda Nuri Paşa komutasındaki bir Osmanlı birliğinin Bakü'ye girmesi etkili olmuştur.

İlk bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti, 27 Nisan 1920 yılındaki kanlı Kızıl Ordu işgaline kadar yaşamıştır. Sovyetler döneminde Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. 1991 yılında ise bu devlet Azerbaycan Cumhuriyeti olarak bağımsız bir Türk devleti hâline geldi.

*** Azerbaycan, Tiflis'de bağımsızlığını ilan etti. 28 ay bağımsız kalan Türk devleti, 27 Nisan 1920'de SSCB'ye katıldı.